“Kimsesiz Çocuklar” isimli kitap Osman K. Akol tarafından yazılmış ve 1950 yılında Örnek Matbaası tarafından Ankara’da basılmıştır.
Kitabın Başlarken bölümünde; yazar çocuk davası konusunda kısaca bir giriş yaptıktan sonra, Himaye-i Etfal Cemiyeti ve Yunus Nadi ile ilgili anılarını anlatmıştır.
Başlarkenden sonra “Çocuk” başlığı altında yeni bir bölüme geçilmiştir. Bu bölümde çocukluk, anılar ve aile ilişkileri özetlenmiştir.
Akol’un kitabının üçüncü bölümünde; “Nesiller Arası Bir Bağ Olarak Çocuk” başlığı ele alınmış. Bu bölümde Dünya’da Türk nüfusu ve nüfusun gruplaması yapılmıştır.
“Çocuk Ölümleri” başlığı altında: Avrupa’da ki ülkelerdeki doğum oranı, bir yaşına kadar yaşayan çocuk oranları, eğitim görme oranları gibi çocukla ilgili istatistiki bilgiler verilmektedir. Yazar “çocukları Azrail’in elinden kurtarmanın, onları sağlık ve gürbüz bir şekilde yetiştirmenin ciddi ve hayati bir mesele olduğunu “ vurgulamaktadır.
Kitabın “Korunmaya Muhtaç Çocuklar” bölümünde ülkemizdeki korunmaya muhtaç çocuklarla ilgili çalışmalar aktarılmış, özellikle evlatlık çocukların yaşadıkları vurgulanılmıştır. 1945 yılında CHP Meclis Grubu tarafından hazırlanan rapora değinilmiştir.
“Çocuk Koruma İle İlgili Hükümler “ başlığı altında incelenen bölümde; Mithad Paşa ve Islahhaneler, 1909 tarihli “Serseri ve Mazanna-i sü eşhas” kanunu maddeler halinde incelenerek yorumlanmıştır.
“Çocuk Sefaleti” başlığında dilenen, evlatlık verilen, sefalete sürüklenen çocukların durumu aktarılmış, Darende’de şirket tarafından çocukların toplanarak dilenmek için İstanbul’a nasıl getirildikleri anlatılmıştır.
“Çocuk Sefaletine Karşı Tedbir Aranıyor” başlığında daha öncede ele alınan 25/5/945 tarihli CHP Meclis Grup Raporu ve Şefkat Pulu uygulaması ele alınıyor.
“Korunmaya Muhtaç Çocuklar Hakkında Kanun” başlığı altında rapor ve buna bağlı olarak ilk korunmaya muhtaç çocuklar kanunu olan 5387 sayılı kanun hakkında gelişmeler aktarılıyor.
Kitabın “Çocuğu Koruma Faaliyetlerinin Tarihçesi” bölümünde Nipur kazıları, Gazan Han yetimhanesi, ıslahhaneler, darülaceze, darüleytamlar kronolojik sırayla anlatılmıştır.
“Çocuğu Koruma Teşkilatı” , “Çocuk Esirgeme Kurumu” başlıkları kitabın diğer bölümleri arasında yer almaktadır özellikle ÇEK geniş bir şekilde ele alınarak incelenmiştir.
“Kanunun İlk Tatbik Yılı” bölümünde 5387 sayılı kanunun Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığına düşecek görevler yorumlanmıştır.
Akol kitabının “Başka Memleketlerden Misaller” bölümünde İngiltere, Amerika, Birleşmiş Milletler’in çocukla ilgili yaptıkları çalışmaları ele almıştır.
“Yetiştirme Yurtları” bölümünde Çayırhan ve Zirkayı Yetiştirme Yurtları kuruluşu, günlük yaşamı anlatılmıştır.
Kitabın son bölümü “Netice ve Teklifler” başlığı altında toplanmıştır. Osman Akol hayırseverlik duygularını kişisel yardımlarla dağınık yapılması yerine örgütlü bir şekilde yapılmasını savunmaktadır.
“Kimsesiz Çocuklar”, araştırmacılar için dönemin özelliklerini inceleyebilmeleri açısından önemli arşiv belgelerinden birisini oluşturmaktadır. Kitap Ankara Milli Kütüphane’de bulunmaktadır.
Turgay Çavuşoğlu-SHU
